Očitovanje Gradskog vijeća Tuzla o eksploataciji litijuma na Majevici
Gradsko vijeće Tuzla, dana 28. aprila 2025. godine, usvojilo je zvanično očitovanje upućeno Specijalnom izvještitelju Ujedinjenih nacija za ljudska prava i klimatske promjene. U podnesku se ukazuje na ozbiljne zabrinutosti u vezi s planiranom eksploatacijom litijuma na Majevici, koja bi mogla imati negativan uticaj na zdravlje građana, životnu sredinu i osnovna ljudska prava.
Ključne tačke očitovanja:
- Pravo na zdravu životnu sredinu i zdravlje:
Planirani rudarski projekat nosi značajan rizik od zagađenja podzemnih i površinskih voda, što direktno prijeti zdravlju stanovnika Tuzle i okolnih područja. Rizik od onečišćenja zraka i vode predstavlja dodatnu opasnost za lokalne zajednice. - Nedostatak transparentnosti i proceduralnih prava:
Proces dodjele koncesije, zajedno s nedovoljnim javnim konsultacijama i neadekvatnim procjenama uticaja na okoliš, onemogućava građanima da se informišu i učestvuju u donošenju ključnih odluka. Ovaj nedostatak transparentnosti narušava pravo na informaciju i učešće javnosti. - Uticaj na imovinu i stanovanje:
Rudarske aktivnosti u neposrednoj blizini naseljenih područja izazivaju zabrinutost zbog mogućeg raseljavanja te obezvređivanja nekretnina, što predstavlja direktan socio-ekonomski rizik za lokalno stanovništvo. - Politički aspekti i ekonomski interesi:
Očitovanje ukazuje na to da se ekonomski interesi, vezani uz eksploataciju litijuma, mogu stavljati ispred ekoloških i zdravstvenih briga. Takođe, političko uplitanje i nedovoljna nezavisnost nadzornih organa dodatno komplikuju situaciju.
Grad Tuzla, pozivajući se na Arhusku konvenciju i relevantne međunarodne standarde zaštite ljudskih prava i okoliša, zahtijeva da se prije odobravanja bilo kakvog rudarskog projekta provedu stroge i transparentne ekološke procjene. Također se predlaže uspostavljanje nezavisnih nadzornih mehanizama, jačanje pravnih okvira i organizacija javnih tribina koje bi omogućile široko učešće svih.
Ovo očitovanje predstavlja zvanični stav Grada Tuzla, kojim se naglašava da zaštita osnovnih ljudskih prava i okoliša mora ostati prioritet. Grad također planira formirati ad-hoc radno tijelo za kontinuirano praćenje dešavanja vezanih uz eksploataciju litijuma te organizirati stručne konferencije na ovu temu.
